Warszawa, 1947 – miasto odkrywa swoje wojenne cmentarzysko
W październiku 1947 roku warszawski „Głos Ludu” informował o przerażającym bilansie odkryć dokonanych podczas ekshumacji prowadzonych w stolicy.
Z ruin dawnych krematoriów w Alei Szucha oraz na terenie Gęsiówki wydobyto około 20 ton prochów ludzkich. Według ówczesnych szacunków oznaczało to szczątki blisko 40 tysięcy ofiar – ludzi zamordowanych i spalonych przez Niemców w czasie okupacji, zwłaszcza podczas powstania warszawskiego i likwidacji getta.
Jak podkreślali ówcześni badacze, była to tylko część ogromnej masy zniszczeń i śmierci, jakie przyniosła wojna. Ustalenie pełnej liczby ofiar uznano za niemożliwe – w wielu miejscach ciała były całkowicie spalone lub przysypane tonami gruzu.
Prace ekshumacyjne
Do jesieni 1947 roku Miejski Zakład Pogrzebowy w Warszawie ekshumował już około 25 tysięcy ciał. Większość szczątków przeniesiono na cmentarze w 1945 roku, jednak prace trwały nadal. W 1946 roku wydobyto i pochowano kolejne 8 tysięcy ofiar – z Placu Narutowicza, Zieleniaka, terenu przy ul. Płockiej oraz Ogrodu Krasińskich, gdzie odkryto masowe mogiły zawierające ciała około 4 tysięcy osób.
Pod gruzami miasta wciąż jednak pozostawały dziesiątki tysięcy niewydobytych zwłok – jak szacowano, nawet 100 tysięcy. Ich odnalezienie utrudniały warunki techniczne i bezpieczeństwo ruin. Władze zapowiadały wówczas kontynuację ekshumacji równolegle z odbudową stolicy.
Największe mogiły Warszawy
Jedną z największych zbiorowych mogił, o której wspominał „Głos Ludu”, stanowił teren między dwoma cmentarzami na Woli, w rejonie dawnego boiska „Skry”. Znajdować się tam miały prochy dziesiątek tysięcy ofiar – cywilów, Żydów z getta, więźniów Pawiaka i osób zamordowanych w masowych egzekucjach.
W tym samym czasie prowadzono też ekshumacje w Falenicy, gdzie odnajdywano żołnierzy i cywilów rozstrzelanych podczas okupacji. Około 500 ciał żołnierzy radzieckich i 200 innych ofiar przeniesiono wówczas na wojenny cmentarz w Falenicy.
Źródło: „Głos Ludu” – pismo codzienne Polskiej Partii Robotniczej, nr 290, 21 października 1947 r.
Miejsca ekshumacji: Aleja Szucha, Gęsiówka, Plac Narutowicza, Zieleniak, ul. Płocka, Ogród Krasińskich, teren dawnego boiska „Skry”, Falenica.
Dodaj komentarz